ولایت بادغیس

مختصات: ‏۰″ ۴۵′ ۶۳°شرقی ‏۰″ ۰′ ۳۵°شمالی (نقشه)

ولایت بادغیس
اطلاعات کلی
نام رسمی :	ولایت بادغیس
کشور :	افغانستان
نام‌های پیشین:	وائیتی گئس، وادگِس، وادغِس
مردم
۴۳۹٫۵۰۰ (۲۰م از ۳۲)
تراکم جمعیت:	۲۰٫۹ نفر بر کیلومتر مربع
زبان‌های گفتاری:	فارسی و پشتون
جغرافیای طبیعی
مساحت:	۲۳٫۰۰۰ کیلومتر مربع
اطلاعات شهری
وب‌گاه :	http://www.badghis.com
شهرها
قلعه نو رسانه‌ها =
ولسوالی‌ها
ولسوالی قادس٬ ولسوالی جوند٬ ولسوالی مرغاب

ولایت (استان) بادغیس از ولایت‌های شمال غربی کشور افغانستان به مرکزیت قلعه نو است. بادغیس از طرف غرب به ولایت هرات، از شرق به ولایت فاریاب، از شمال به کشور ترکمنستان و از جنوب با ولایت غور هم‌سرحد می‌باشد. این ولایت ۲۳٫۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و دارای شش ولسوالی است.

پیشینه نام

قلعه نو مرکز ولایت بادغیس در سال 1363.

بادغیس نامی است کهن و در یشتها از آن با عنوان «وائیتی گئس»، نام دوازدهمین کوهی که در زمین پدیدار گشته، یاد شده‌است. این واژهٔ اوستایی در بندهش به‌صورت «وادگِس» یا «وادغِس» آمده‌است. بادغیس کوهی‌است در مرزهای بادغیسان و آنجا ناحیه‌ای است پر دار و درخت. یاقوت بادغیس را محل وزش بادهای بسیار معنا کرده‌است و اصل آن را بادخیز می‌داند؛ ولی این وجه اشتقاق اساسی ندارد و معنی آن معلوم نیست، اما جزء آخر آن که «گئس» باشد، در اوستا به معنی «گیس» است.

تاریخچه

بادغیس در زمان ساسانیان در قلمرو آن دولت بوده‌است و پس از آنکه به روزگار خسرو اول انوشیروان سرتاسر ایران به چهار بخش تقسیم شد، بادغیس نیز جزو مناطق چهارده‌گانهٔ خراسان درآمد و حکمران آن یکی از چهار مرزبان خراسان، و ملقب به برازان بود. همچنین بادغیس یکی از نواحی اسقف‌نشین ایران در زمان ساسانیان به شمار می‌رفت. این ناحیه به سبب واقع شدن در مرزهای شمال شرقی امپراتوری ساسانیان، در معرض تهاجم ترکان و هپتالیان قرار داشت.

بادغیس جز قلمرو هپتالیان محسوب می‌گردید که در مقابل پیشروی سپاه اسلام به سرکردگی ایستادگی زیادی کردند. به گفتهٔ مولف گمنام بادغیس سیصد قریه داشته‌است. مهم‌ترین و پر نفوذترین شهر آن دهستان و مرکز حکومت بادغیس در قرار داشته‌است.

تا زمان تقسیم بندی اداری، سیاسی افغانستان درسال ۱۹۶۲ بادغیس جزء قلمرو هرات بود.

ارتباط مزبور ریشه‌ای دراز در زمانهای قدیم دارد. در بازارهای بادغیس بازرگانان و هراتی بودن خود را بطور کامل حفظ کردند.

بادغیس زادگاه حنظله بادغیسی، نخستین شاعر پارسی‌زبان پس از اسلام می‌باشد.

جمعیت

مردم بادغیس عمدتا دارای اقتصاد ضعیف اند و از این رو تلاش گسترده برای تامین مخارج شان می‌کنند.

بادغیس ولایتی است که از راه ارتباطی کافی کم بهره‌است و آب کافی ندارد. به همین خاطر کمترین جمعیت (جمعیت نسبی) را در افغانستان دارد و درجه رشد و توسعه این ولایت در پائین‌ترین سطح است.

بر پایه برخی منابع تاجیک‌ها ۵۶٪ از جمعیت را تشکیل می‌دهند و ۴۰٪ پشتون‌ها ، ۴٪ ازبک‌ها، ترکمن‌ها و بلوچ‌ها و سایر اقلیت‌ها هستند.^[۱] بر پایه AIMS و NPS جمیعت بادغیس ۶۲٪ تاجیک ، ۲۸٪ پشتون ، ۵٪ ازبک ، ۳٪ ترکمن و ۲٪ بلوچ است.^[۲]